Prekomerna telesna težina je čest problem kod velikog broja ljudi koji žive sa shizofrenijom.^1,2 Ovaj članak istražuje šta može biti uzrok toga i zbog čega je važno da pokušate da kontrolišete Vašu telesnu težinu tako da ostane u zdravom opsegu.

Koja telesna težina je zdrava?

Pre nego što pređemo na povezanost između shizofrenije i dobijanja na telesnoj težini, potrebno je da definišemo šta podrazumevamo pod zdravom telesnom težinom. Lekari često utvrđuju da li osoba ima zdravu telesnu težinu izračunavanjem indeksa telesne mase (BMI).³ To je merenje koje koristi visinu i težinu osobe kako bi se izračunala vrednost data u jedinici koja se naziva kilogram po kvadratnom metru (kg/m²).³
 
Opšte je prihvaćeno da:³

Naravno, ukoliko neka osoba ima veoma mišićavu građu, tada može povećati svoju telesnu težinu a time i BMI.^3,4 Imajući to u vidu, lekari mogu uzeti u obzir sveukupnu telesnu konstituciju osobe, obim struka ili količinu telesnih masti.^4,5

https://shizofrenija.rs/public/schizophrenia-and-smoking-give-in-or-give-up/od osoba sa shizofrenijom se često javlja nalaz izvan zdravog opsega indeksa telesne mase (BMI).¹ Zapravo, procene ukazuju da je gojaznost dva puta češća kod osoba sa shizofrenijom u odnosu na opštu populaciju.²
 
Kako se to može objasniti? Iako su lekovi koji se koriste za lečenja shizofrenije povezani sa povećanjem telesne težine,⁶ važno je napomenuti da se povećanje telesne težine i gojaznost mogu javiti u ranoj fazi prirodnog toka bolesti, bez obzira na terapiju.²
 
Zapravo, mnoge osobe sa shizofrenijom prekomernu telesnu težinu dobijaju pre prve epizode i nastavljaju sa povećanjem telesne težine nakon početka lečenja shizofrenije.² Primetno je da kod približno dve trećine pojedinaca dolazi do značajnog povećanja telesne težine tokom prve godine lečenja.²
 
Veoma je velika verovatnoća da nezdrave životne navike, kao što su loša ishrana, pušenje , zloupotreba alkohola, i izostanak redovnog vežbanja, doprinesu povećanju telesne težine kod osoba sa shizofrenijom,⁶ tako da menjanje ovih navika može pomoći da se efekat dobijanja na telesnoj težini, koji se povezuje sa lekovima za lečenje shizofrenije, svede na minimum.⁷
 
Ukoliko ste zabrinuti zbog toga kako bi tretman mogao da utiče na Vašu telesnu težinu ili telesnu težinu Vaše voljene osobe, razgovarajte sa lekarom o svim dostupnim terapijskim opcijama. Postoje razlike između antipsihotičkih lekova, pri čemu se neki od njih povezuju sa manjim povećanjem telesne težine u odnosu na druge.^2,6

Dobijanje na telesnoj težini i gojaznost su problemi sa kojima je neophodno suočiti se pošto oni ne samo da pogoršavaju opšte zdravstveno stanje, već imaju uticaj i na sliku o sebi i mentalno stanje pojedinca.^{2,8, 9}
 
Kontrola gojaznosti je posebno važna za osobe sa shizofrenijom pošto su već izložene većem riziku od razvoja koegzistirajućih zdravstvenih problema u odnosu na opštu populaciju. Prekomerna težina ili gojaznost mogu značajno doprineti takvom riziku.⁹ Gojaznost je važan faktor rizika za razvoj bolesti srca i dijabetesa tipa 2, i predstavlja vodeći uzrok prerane smrti. ⁹  
 
Važno je napomenuti da adolescenti sa psihijatrijskim poremećajima predstavljaju posebno ranjivu grupu po pitanju gojaznosti i negativnih uticaja na njihovo mentalno zdravlje.¹⁰ Gojaznost ne samo da doprinosi stigmi kod osoba sa shizofrenijom, već može i sniziti njihovo samopouzdanje i volju za uzimanjem antipsihotičkih lekova na način prepisan od strane lekara.¹⁰

Verovatno je lakše pričati o sprečavanju dobijanja na telesnoj težini i gojaznosti nego to učiniti, pošto postoji veliki broj faktora koji utiču na telesnu težinu pojedinca.⁸ Ti faktori uključuju metabolizam pojedinca i koliko brzo njegov/njen organizam pretvara hranu u energiju, kao i životne navike, porodična istorija i socioekonomske okolnosti.⁸
Gubitak telesne težine se može postići uz odgovarajuću podršku i motivaciju. Međutim, preporučuje se kombinovani ili integrisani pristup.^9.11 Uključuje intervencije u načinu života, kao što su prelazak na zdravu i uravnoteženu ishranu, povećanje nivoa fizičke aktivnosti i izbegavanje nezdravih navika, kao što su pušenje i zloupotreba supstanci.^9.11

Neke od opštih preporuka za kontrolu telesne težine kod osoba sa shizofrenijom uključuju: ^9–11

Pored razgovora sa stručnim zdravstvenim radnikom o promenama telesne težine i na koji način mogu uticati na vas ili Vaše voljene osobe, možete koristiti sledeće dobre izvore informacija i opšte savete o načinu života i kontroli telesne težine.
 
Život sa shizofrenijom. Zdrav život: shizofrenija i ishrana
NHS. Kalkulator za izračunavanje BMI i zdrave telesne težine
NHS. 12 saveta koji vam mogu pomoći da smršate
NHS. Više načina da poboljšate svoje zdravlje..