Dijagnoza

Prema aktuelnim smernicama, uspostavljanje dijagnoze nije moguće pre pojave prvih akutnih psihotičnih simptoma.
Međutim, otkrivanje prodromalnih znakova može biti od ključne važnosti po pitanju prevencije daljeg razvoja ili rane intervencije.

Ukoliko se primete prodromalni znakovi, može se pokušati sa minimizovanjem poznatih faktora rizika koji utiču na razvoj shizofrenije, kao što su stres, život u urbanoj sredini, emigracija, upotreba kanabisa, itd…

Dijagnoza shizofrenije se uspostavlja na osnovu njenih simptoma. Iako se može izvršiti testiranje određenih bioloških ili fizičkih karakteristika, to se obično ne koristi prilikom uspostavljanja dijagnoze. ¹
Kada lekar razgovara sa vama ili vašom voljenom osobom o mogućnosti dijagnostikovanja shizofrenije, obično to čini prateći uobičajene rutinske korake.
Dijagnostički testovi kod shizofrenije se koriste kao pokušaj procene uticaja tri oblika simptoma na osobu sa shizofrenijom.²
Testovi za utvrđivanje dijagnoze i isključivanje mogućnosti drugih poremećaja mogu uključivati:³

Međunarodno priznate smernice za mentalne bolesti (koje se nazivaju DSM-5)⁴ uključuju najnovije kriterijume za identifikovanje shizofrenije, koje će doktori koristiti kao pomoć prilikom uspostavljanja dijagnoze.
Ove smernice opisuju veliki broj uobičajenih simptoma i karakteristika koje se javljaju kod shizofrenije. Međutim, osoba koja živi sa shizofrenijom neće ispoljavati sve simptome opisane u DSM-5.
Svaki pojedinac ispoljava jedinstvenu kombinaciju simptoma i iskustava.⁵

Potencijalne diferenecijalne dijagnoze uključuju bipolarni afektivni poremećaj, tumor na mozgu, Vilsonovu bolest, hipertiroidizam i infektivne bolesti kao što su influenca, lajmska bolest i HIV, koje mogu dovesti do promena mentalnog stanja pojedinca.⁶

Takođe je važno napomenuti da shizofrenija ne prati linearni tok bolesti.
Pošto se poremećaj različito manifestuje u zavisnosti od pojedinca, obično se dobija bolji uvid posmatranjem tri faze shizofrenije koje se javljaju tokom života: prodromalne, akutne i stabilne faze.^7,8

Kako bi uspostavili zvaničnu dijagnozu shizofrenije, DSM-5 smernice preporučuju kriterijum prisustva dva ili više simptoma u trajanju od najmanje mesec dana.⁴ Najčešći simptomi, koji se nazivaju pozitivni simptomi, uključuju deluzije, halucinacije, poremećaje kretanja i dezorganizovani govor ili ponašanje.4 Druga važna kategorija simptoma su negativni simptomi koji mogu uključivati nedostatak emocija ili umanjene sposobnosti za uspostavljanje i vođenje konverzacije.⁴ Takođe se mogu javiti kognitivni simptomi, koji se mogu ispoljavati u vidu otežanog donošenja odluka ili izbora utemeljenim na informacijama i razmišljanjima na organizovan način.⁹

I pozitivni i negativni simptomi se mogu javljati tokom bilo koje faze bolesti: pre, tokom i nakon psihotične epizode.